سلاح سواد رسانه  

حالا دیگر نوبت هوش مصنوعی است که این روزها نقل محافل علمی در سراسر جهان می‌باشد و اگر معدودی خواستار آن باشند باید گزینه سواد رسانه‌ای را با نمره عالی گذرانده باشند که مهمترین این افراد مقامات تصمیم‌گیرنده تأثیرگذار در یک نظام سیاسی، یا اقتصاد و اجتماعی هستند تا در مهمترین ارکان یعنی انتخاب‌ها و انتصاب‌های خود از آن‌ها بهره‌مند شوند و حداقل تحت تأثیر شگرف‌ها در فضاهای مجازی قرار نگیرند زیرا انتشار نامحدود و بدون مرز اخبار جعلی و اطلاعات گمراه‌کننده در آن بسیار است و می‌طلبد تا حداقل شخصیت‌های کلیدی یک جامعه با اشراف کامل روش‌های پیشگیری از به بیراهه رفتن را در این پیچ‌وخم‌ها را بدانند. سید تقی کمالی پژوهشگر ارتباطات و حوزه رسانه‌ها که عضو اصلی در هیئت مؤسس انجمن سواد رسانه‌ای ایران است به تشریح این موضوع اینگونه می‌پردازد «وقتی سیاست‌گذاری صورت بگیرد، اهمیت موضوع را برای رهبران برجسته می‌کند و در اتحادیه اروپا به شکل برجسته‌تری اتفاق می‌افتد، وقتی‌که ما سند سیاستی داریم قاعدتاً باید بحث اجرا و ارزیابی آن را هم لحاظ کنیم؛ یعنی وقتی یک سندی نوشته می‌شود به‌شرط اینکه کامل و جامع باشد، اهمیت پیشبرد آن سند به میزان صحت اجرا و ارزیابی دقیق آن بازمی‌گردد. در اتحادیه اروپا به نظرمی رسد این مسائل دارد به‌خوبی پیش می‌رود، دلیل آن نیز این است که پلتفرم‌های مختلف ملزم شده‌اند نسبت به تصمیماتی که در جوامع می‌گیرند، پاسخگو باشند، بنابراین در حوزه‌هایی که آن‌ها مداخله و سعی می‌کنند مهندسی فکری جامعه را دستخوش تغییر قرار دهند یا اینکه محصولاتی عرضه کنند که در نظام اقتصادی جامعه می‌تواند تأثیرگذار باشد، کمیسیون‌های مربوط در اروپا ورود پیدا می‌کنند و بنابراین مقرراتی مانند قانون خدمات دیجیتال دارند که زمینه‌هایی را ایجاد می‌کنند تا پلتفرم‌ها پاسخگو باشند و این چیزی است که در کشور‌های مختلف ازجمله استرالیا نیز لحاظ می‌شود. قاعدتاً نرم‌افزارها و سایت‌هایی که برای سنجش اخبار و صحت سنجی میزان درستی آن‌ها وجود دارد به عموم جامعه کمک می‌کند، البته این بازمی‌گردد به اینکه تا چه اندازه جنبه آگاهی‌رسانی به مردم فراگیر باشد تا آن‌ها تشویق شوند از این ابزار‌ها استفاده کنند. در حوزه فعالیت‌های رسانه‌ای اخبار دروغ، جعلی یا کذب که هرکدام مقداری باهم اختلاف دارند، شگرد‌ها و ترفند‌هایی هستند که به فراخور استفاده می‌شوند و اگر بخواهند این اتفاق بیفتد که نظام محاسباتی جامعه، عموم افراد و همچنین رهبران جامعه تغییر پیدا کند، قاعدتاً باید میان واقعیت و حقیقت تفاوتی به وجود آورند و آن این است که سعی کنند حقایقی را که وجود دارد، دستخوش تغییر قرار دهند و وقایع چندگانه را روایت کنند. همین روایت‌ها از وقایع موجب می‌شود که نوع متفاوتی از نگرش‌ها رخ دهد. در حقیقت اساس و بنای آن مهندسی کردن و دستکاری کردن فضای بینشی و فکری جامعه است و بخشی از ترفند‌هایی هم که استفاده می‌کنند اخبار جعلی و روایت‌های نادرستی است که منتشر می‌کنند. اطلاعات غلط یا نادرست (disinformation) و اطلاعات گمراه‌کننده (misinformation) شامل اطلاعاتی است که کاملاً با محتوای بستر یا بافت جامعه متفاوت است و افراد را در مسیر به‌اشتباه می‌اندازد و یک جامعه را به بیراهه می‌کشاند. نکته خیلی مهمی که در فضای رسانه‌ای دنیا وجود دارد، این است که یکسری مداخلات از طریق رهبران فکری یا برخی مهندسان فرهنگی و اجتماعی در این اکوسیستم وجود دارد که مکمل آن اصحاب رسانه هستند؛ یعنی کسانی که در حوزه نظامی فعالیت دارند از رسانه‌ها و مؤلفه‌های رسانه‌ای به‌عنوان یک حوزه مکمل در نبرد‌های خودشان استفاده می‌کنند تا بتوانند با این شیوه نظام محاسباتی مجموعه یک جامعه را اعم از مدیران و رهبران و همچنین عموم جامعه تحت تأثیر قرار دهند. همانطور که مقام معظم رهبری نیز تأکید داشتند، (وقتی‌که این نظام محاسباتی دگرگون و دستکاری شود قاعدتاً تصمیم‌هایی که برآمده از آن هست نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد، اولویت‌ها جابه‌جا می‌شود و این می‌تواند یک جامعه یا تمدن را متأثر کند و حتی موجب فروپاشی آن تمدن‌ها شود به همین دلیل اهمیت فعالیت‌های رسانه‌ای را نباید نادیده گرفت.)» منظور تنها کمک به رسانه‌های دولتی و یا خصولتی نیست تا توان روی پای خود ماندن را در مقابل این هجمه‌ها داشته باشند که آن‌ها تحت هر شرایطی از پشتیبان‌ها استفاده خواهند کرد اما مسئله مهم استقامت و فداکاری روزنامه‌ها و جراید مکتوب و مجازی بخش غیردولتی و آزاد است تا به‌شدت موردحمایت قرار گیرند که خدای ناخواسته متزلزل نشده و آب به آسیاب دشمن نریزند. سواد رسانه‌ای پیرامون این نکته باریک‌ترازمو هم تذکراتی را به‌صورت لفافه می‌دهد و البته تلاش‌ها هم از آن‌سو مضاعف است تا از این شکاف ایجادشده نهایت بهره‌برداری به انجام برسد. اینجاست که وظیفه اصلی و مأموریت اساسی وزارتخانه‌های متولی شفاف می‌شود تا به‌سرعت وارد معرکه مساعدت‌های اقتصادی و حمایتی از اصحاب رسانه شوند تا آن‌ها بتوانند با فکری آسوده لباس رزم به تن کرده عازم جبهه‌های فضای مجازی شوند.
ادامه دارد